Τις διασυνδέσεις της Κομισιόν με συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα θέτει στο μικροσκόπιο ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής. Στο επίκεντρο καταγγελίες για τη δράση των λόμπι και τα κριτήρια, με τα οποία νομοθετεί η Επιτροπή.

Ξανά οι λομπίστες και οι μέθοδοί τους στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Αυτή τη φορά με αφορμή καταγγελίες από μη κυβερνητικές οργανώσεις που θέλουν το προσωπικό της Κομισιόν να λειτουργεί συχνά με γνώμονα την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων. Είναι η σκοτεινή πλευρά της Ευρώπης, στην οποία οι αποφάσεις παίρνονται εκτός των επισήμων αιθουσών συνεδρίασης και μακριά από τη δημοσιότητα.

Η υπόθεση Στράσερ: «Εκπροσωπώ τα συμφέροντα πέντε πελατών»

Υπάρχουν βιντεοσκοπημένες σκηνές που καταδεικνύουν πόσο διεισδυτική είναι η επιρροή των λόμπι: Σε ένα ρεστοράν πολυτελείας των Βρυξελλών, ένας κύριος περιγράφει μια κυρία με περισσή αυταρέσκεια τη δραστηριότητά του ως λομπίστας. Υπερηφανεύεται ότι εκπροσωπεί τα συμφέροντα πέντε πελατών του και εισπράττει γι’ αυτή του τη δραστηριότητα 100 χιλιάδες ευρώ ετησίως. Ωστόσο, ο σοβαρός κύριος με το μαύρο κοστούμι και το λευκό πουκάμισο δεν είναι κάποιος επίσημος λομπίστας. Είναι ο Ερνστ Στράσερ, επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας των αυστριακών συντηρητικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η συνομιλία με την κυρία καταγράφεται με κρυφή κάμερα και αποτελεί μέρος του ντοκιμαντέρ «The Brussels Business». Επί τέσσερα χρόνια ο αυστριακός σκηνοθέτης και παραγωγός Φρίντριχ Μόζερ και ο Ματιέ Λιετέρ διερεύνησαν το «μαύρο κουτί των Βρυξελλών», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν. Ήθελαν να καταδείξουν από πού έρχονται οι ιδέες για κάθε νέο νομοσχέδιο και ποιος αναλαμβάνει τη σχετική νομοθετική πρωτοβουλία. Με λίγα λόγια ήθελαν να καταδείξουν ποιος κινεί τα νήματα στην Ευρώπη, θέτοντας το ερώτημα εάν τελικά είναι οι δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις που αποφασίζουν ή είναι οι μάνατζερ και οι δεξαμενές σκέψεις των μεγάλων επιχειρήσεων. Στην περίπτωση του Στράσερ τα πράγματα ήταν απλά. Το Μάρτιο του 2011 ο αυστριακός ευρωβουλευτής αναγκάσθηκε να παραιτηθεί, καθώς απαγορεύεται σε ευρωβουλευτές το Lobbying.

«Οι λομπίστες είναι εκείνοι που διαθέτουν την τεχνογνωσία»

Υπάρχει, ωστόσο, στις Βρυξέλλες ένα μεγάλο μέρος του συστήματος εκπροσώπησης ιδιωτικών συμφερόντων που λειτουργεί «νομιμότατα» και μάλιστα εδώ και πολλά χρόνια. «Η επιρροή των λόμπι στις Βρυξέλλες είναι πολύ μεγάλη», τονίζει ο Φρίντριχ Μόζερ σε συνέντευξή του προς την Deutsche Welle. Και αυτό γιατί «οι λομπίστες είναι εκείνοι που διαθέτουν την τεχνογνωσία για συγκεκριμένα θέματα. Και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, κυρίως η Κομισιόν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο -σε αντίθεση με τις εθνικές κυβερνήσεις αλλά και τις ΗΠΑ- δεν διαθέτουν σε επάρκεια το κατάλληλο προσωπικό προκειμένου να εκπονήσουν μια έκθεση πραγματογνωμοσύνης».
Εκ των πραγμάτων προκύπτει εξάρτηση από τα «Think Tanks» και άλλους ειδικούς. Στο ντοκιμαντέρ του Μόζερ διακρίνουμε πώς οι ιδέες των λόμπι για τη στρατηγική κατεύθυνση της ΕΕ εμφανίζονται αργότερα αυτολεξεί σε επίσημα έγγραφα της ΕΕ.

Εκτιμήσεις θέλουν τον αριθμό των λομπιστών στις Βρυξέλλες να αγγίζει τις 20 χιλιάδες. Στόχος τους, η πρόσβαση στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Το πεδίο δράσης τους δεν είναι μεγαλύτερο από τέσσερα τετραγωνικά χιλιόμετρα, γύρω από την πλατεία Ρομπέρ Σουμάν των Βρυξελλών. Εκεί είναι τα γραφεία της Κομισιόν, του Συμβουλίου των Υπουργών και το Ευρωκοινοβούλιο. Σε πολύ κοντινή απόσταση είναι και τα γραφεία των λόμπι: της BASF, της BP, της Philip Morris και άλλων επιχειρηματικών ομίλων.

Πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ για Lobbying

Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα Corporate Europe Observatory, οι μεγάλοι όμιλοι δαπανούν ετησίως για Lobbying περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο ευρώ. Για μια «ύπουλη κούρσα συμφερόντων» κάνουν λόγο οι ΜΚΟ, διακρίνοντας στο λόμπι έναν κίνδυνο για τη δημοκρατία. Και για τον λόγο αυτόν προσέφυγαν στον Ευρωπαίο Διαμεσολαβητή Νικηφόρο Διαμαντούρο. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Νίνα Κάτσεμιχ από την οργάνωση Lobbycontrol, «οι πέντε από τους 13 επιτρόπους της προηγούμενης Κομισιόν μεταπήδησαν σε ιδιαίτερα κερδοφόρες δραστηριότητες της ιδιωτικής οικονομίας. Εμείς επικρίνουμε την εξέλιξη αυτή, διότι επιτρέπει σε οικονομικά ισχυρούς να έχουν πλήρη εικόνα και εσωτερικές πληροφορίες από την γραφειοκρατία της ΕΕ. Τους δίνεις επίσης τη δυνατότητα άμεσης επαφής στα ανώτατα κλιμάκια της ευρωπαϊκής διοίκησης».

«Προσφέρω εξυπηρετήσεις»

Από την άλλη πλευρά και όπως είναι φυσικό, οι λομπίστες αντιμετωπίζουν θετικά τη δραστηριότητά τους. Αυτό που είναι καλό για τους επιχειρηματικούς ομίλους είναι καλό και για τους πολίτες, θα πει με περισσή βεβαιότητα ο Πασκάλ Κερνάις, που εργάζεται για το λόμπι European Services Forum. Περιγράφοντας τη δουλειά του υπογραμμίζει: «Προσφέρω εξυπηρετήσεις. Ίσως αυτή να μην είναι μια ωραία λέξη για να περιγράψει τη δουλειά μου. Το Lobbying αντιμετωπίζεται εν μέρει ως μια βρόμικη λέξη. Αλλά στην πραγματικότητα είναι μόνο δικτύωση, είναι απλά επικοινωνία μεταξύ ανθρώπινων όντων».

Ralf Bosen / Σταμάτης Ασημένιος

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής

Πηγή: Deutsche Welle