Στις 14 Μαρτίου του 1883 πέθανε στο Λονδίνο ένας από τους μεγαλύτερους οικονομολόγους και φιλοσόφους του κόσμου. Πρόκειται για τον διασημότερο Γερμανό διανοητή και πολέμιο του καπιταλισμού: Κάρλ Μαρξ.
130 χρόνια από το θάνατο του Μαρξ και η πατρίδα του τον θυμήθηκε ξανά με ραδιοφωνικά αφιερώματα, συνεντεύξεις ιστορικών και κοινωνιολόγων στις εφημερίδες και στο διαδίκτυο, διοργανώσεις διαλέξεων και εκθέσεων στη γενέτειρά του Τρίερ από 17.03. μέχρι 18.10.2013 (αρχαίοι Τρεβήροι), εκδόσεις των απάντων του από επιστημονικούς εκδοτικούς οίκους (Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Beck), αλλά και με σουβενίρ και…μιούζικαλ στην πάλαι ποτέ ‘Πόλη του Καρλ Μαρξ’, σημερινό Χέμνιτς στην ανατολική Γερμανία. Για πολλούς σύγχρονους φιλοσόφους η αξία των παρατηρήσεων του Μαρξ στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο δεν έχασαν μέχρι σήμερα την επικαιρότητά τους.
Χαρακτηριστική είναι η θέση του μελετητή του Μαρξ και πρώην εκδότη του περιοδικού Argument (1959-1997) Φριτς Χάουγκ: «Υπάρχουν ολόκληρα εδάφια από το Κομμουνιστικό Μανιφέστο που καθώς τα διαβάζεις, νομίζεις πως ο Μαρξ ήρθε στην εποχή μας ‘με την μηχανή του χρόνου’ για να παρατηρήσει και να περιγράψει τη σύγχρονη πραγματικότητα. Και όμως θα πρέπει να το έγραψε γύρω στο 1847. Πρόκειται για παρατηρήσεις εντελώς αδιανόητες για τους συγχρόνους του.»
Για το ίδιο θέμα υπογραμμίζει ο συντηρητικός ιστορικός Χανς-Ούλριχ Βέλερ: «ο Μαρξ διείδε και περιέγραψε την παγκοσμιοποίηση. Διακήρυξε ότι ο καπιταλισμός θα κατακτήσει τόσο την Κίνα, όσο και τη Λατινική Αμερική και πως ο κόσμος θα αποκτήσει τελικά ενιαίες οικονομικο-κοινωνικές συντεταγμένες. Προσωπικά πιστεύω ότι πρόκειται για μια σοβαρή πνευματική επίδοση» (Handelsblatt, 14.03.2013).
Ο Καρλ Μαρξ περιέγραψε όντως όλα αυτά τα φαινόμενα με οξύνοια και διαύγεια και αποσαφήνισε τις πολιτικές τους συνέπειες. Στο παρακάτω απόσπασμα περιγράφονται όλα εκείνα που ονομάζουμε σήμερα ‘συνέπειες της παγκοσμιοποίησης’:
«Οι πρώην μεσαίες τάξεις, οι μικροί βιομήχανοι, έμποροι και εισοδηματίες, οι βιοτέχνες και οι αγρότες, όλες αυτές οι τάξεις κατρακυλούν στο προλεταριάτο, από τη μια γιατί το μικρό τους κεφάλαιο δεν φτάνει για την επιχείρηση της μεγάλης βιομηχανίας και υποκύπτει στο συναγωνισμό με τους μεγαλύτερους καπιταλιστές και από την άλλη, γιατί οι νέοι τρόποι παραγωγής υποβιβάζουν τη σημασία της επαγγελματικής τους δεξιοτεχνίας: έτσι το προλεταριάτο στρατολογείται από όλες τις τάξεις του πληθυσμού.» (Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, Διαλεχτά Έργα, τόμ. 1, Κομμουνιστικό Μανιφέστο, σελ. 28-29).
Ο Καρλ Μαρξ είναι ο μαχητικότερος επικριτής του καπιταλισμού. Ζώντας την εποχή της ακμής της βιομηχανικής επανάστασης κατόρθωσε να παρατηρήσει διεισδυτικά τις γιγαντιαίες αλλαγές που προκαλούσε ο καπιταλισμός όχι μόνον στην Αγγλία ή στην Ευρώπη, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.
Αυτές τις αλλαγές και τους κινδύνους που ελλοχεύουν ερεύνησε ο Μαρξ με εργαλείο τον «επιστημονικό σοσιαλισμό», του οποίου έθεσε τις βάσεις, και ανέπτυξε στα έργα του το «Κεφάλαιο» ή «Η Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας».
Το έργο του είχε τεράστια επίδραση στα εργατικά κινήματα του 19ου και 20ου αιώνα και ασφαλώς στα κομμουνιστικά κινήματα της Ευρώπης και του κόσμου.
22 χρόνια μετά την διάλυση του κομμουνιστικού στρατοπέδου και της ΣΕ (31.12.1991) και 130 χρόνια από το θάνατό του Μαρξ ο μαρξισμός ως φιλοσοφική προοπτική ερευνάται ακόμη όπως τη δίδαξε όμως ο διασημότερος διανοητής της Γερμανίας.
Πηγές: DLF / Handelsblatt / Handbuch der Deutschen Geschichte / Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, Διαλεχτά Έργα